19 november 2025
Houd sociale veiligheid structureel op de agenda, juist bij bezuinigingen en stelselwijziging
Voortgangsrapportage opvolging OGCO-rapport door publieke omroepen
Het Commissariaat voor de Media heeft een voortgangsrapportage gepubliceerd over de plannen van aanpak van de landelijke publieke omroepen en de NPO om de sociale veiligheid binnen deze organisaties te versterken. In het rapport doen we de aanbeveling om sociale veiligheid structureel op de agenda te houden, juist ook bij bezuinigingen en de voorgenomen stelselwijziging van de publieke omroepen.
Commissariaat-voorzitter Amma Asante: ‘Een sociaal veilige werkomgeving is noodzakelijk om de publieke mediaopdracht goed te kunnen vervullen. Duurzame verbetering van sociale veiligheid binnen de publieke omroepen vraagt om adequaat en reflectief leiderschap in woord én daad, elkaar leren aanspreken op gedrag, heldere meldprocedures, een veilige meldomgeving, en structurele aandacht en middelen om de cultuurverandering daadwerkelijk te realiseren. Ook – of juíst – ten tijde van bezuinigingen en een stelselwijziging.’
Gesprekken met besturen en raden van toezicht
Het jaar 2025 stond voor het Commissariaat in het teken van terugkoppeling op de plannen van aanpak van de publieke omroepen en de NPO, en van gesprekken hierover met de besturen en raden van toezicht. In algemene zin lijkt er meer bewustwording te zijn van de impact van sociale (on)veiligheid op medewerkers en organisaties. Meerdere maatregelen uit de plannen van aanpak zijn inmiddels van de grond gekomen. Tegelijkertijd is er ook nog steeds veel werk aan de winkel. Een cultuurverandering vraagt immers om een lange adem en een goed doordachte combinatie van interventies die samen de grondoorzaken van ongewenst gedrag wegnemen.
Vijf aanbevelingen voor meer sociale veiligheid
In de voortgangsrapportage doen wij vijf aanbevelingen:
- Versterk leiderschap en voorbeeldgedrag;
- Pak de risico’s van een ‘familiecultuur’ aan;
- Verbeter en verduidelijk meldregelingen;
- Houd sociale veiligheid structureel op de agenda;
- Zorg voor voldoende capaciteit bij de externe toezichthouder.
Bezuinigingen en stelselwijziging vormen risico
De sociale veiligheid kan om twee redenen verder onder druk komen te staan: de bezuinigingen op de publieke omroep en de voorgenomen stelselwijziging (de clustering tot zogeheten ‘omroephuizen’). In vrijwel alle gesprekken met de besturen en raden van toezicht kwamen de bezuinigingen en de stelselwijziging ter sprake. Als (terechte) zorg, maar ook als reden om minder aandacht te kunnen besteden aan cultuurverandering en sociale veiligheid. Door de bezuinigingen en de stelselwijziging is wat sommige omroepen betreft nog maar beperkt tijd beschikbaar voor sociale veiligheid. Het Commissariaat maakt zich hier zorgen over. Sociale veiligheid moet hoog op de prioriteitenlijst staan. Nu, maar ook straks, als de stelselwijziging eenmaal van kracht is. De bezuinigingen en de stelselherziening mogen niet als excuus worden gebruikt. Het Commissariaat verwacht van omroepen dat zij sociale veiligheid hoog op de agenda houden en hier voortvarend aan blijven werken.
Achtergrond: toezicht op de aanpak van sociale onveiligheid bij publieke omroepen
Het rapport ‘Niets gezien, niets gehoord en niets gedaan’ van de Onderzoekscommissie Gedrag en Cultuur Omroepen (OGCO), gepubliceerd op 1 februari 2024, toonde de omvang en impact van grensoverschrijdend gedrag bij de publieke omroepen. Dit gedrag ondermijnt niet alleen de sociale veiligheid van medewerkers, maar ook de journalistieke kwaliteit, de creativiteit en het vertrouwen van mediagebruikers. Omroepen zijn primair zelf verantwoordelijk voor een sociaal veilige werkomgeving voor medewerkers. Het is de verantwoordelijkheid van besturen om sociale onveiligheid aan te pakken en van raden van toezicht om te monitoren hoe het bestuur die verantwoordelijkheid invult.
Vanuit zijn toezichtrol ziet het Commissariaat toe op de voortgang en kwaliteit van de plannen van aanpak van de omroepen en de NPO. We ondervinden daarbij een aantal uitdagingen: van discussie met de sector over nut en noodzaak van toezicht op sociale veiligheid, tot het niet-toekennen van aangevraagde additionele capaciteit vanuit het ministerie van OCW. De inzet die we nu plegen is minimaal en op basis van de beschikbare capaciteit. Meer capaciteit is nodig om een gedetailleerder beeld te kunnen vormen van de feitelijke stand van zaken bij de omroepen. Het belang daarvan wordt met de bezuinigingen en de stelselwijziging alleen maar groter.