Toegankelijkheid van e-boeken: afspraken en richtlijnen

Mensen met een beperking moeten volwaardig kunnen deelnemen aan de samenleving. Daarom is het belangrijk dat digitale diensten en producten, zoals e-boeken, voor iedereen toegankelijk zijn.

Sinds 28 juni 2025 houdt het Commissariaat voor de Media (hierna: het Commissariaat) toezicht op de toegankelijkheidsregels voor e-boekdiensten. Maar het is niet altijd duidelijk welke e-boeken toegankelijk moeten zijn of hoe dit moet gebeuren. Sommige e-boeken zijn namelijk lastig toegankelijk te maken, bijvoorbeeld door de hoeveelheid afbeeldingen of de opmaak. Het Commissariaat wil voorkomen dat dit ertoe leidt dat uitgevers stoppen met het uitbrengen van e-boeken of titels uit de markt halen.

Daarom heeft het Commissariaat de afgelopen maanden overleg gevoerd met belangenorganisaties, brancheverenigingen en organisaties met veel expertise op het gebied van het toegankelijk maken van e-boeken, namelijk Impuls & Woortblind, Vereniging Onbeperkt Lezen, Stichting Dedicon, de Groep Algemene Uitgevers, de Koninklijke Bibliotheek en de brancheorganisatie Media voor Educatie, Vak en Wetenschap. Samen hebben we afspraken gemaakt over hoe de toegankelijkheid van e-boeken wordt ingevuld. Zo blijft het aanbod voor iedereen zo groot mogelijk, worden veel e-boeken toegankelijk en weten uitgevers wat er de komende periode van hen verwacht wordt. De afspraken worden periodiek herzien om aan te sluiten bij (technische) ontwikkelingen en daarmee het aanbod van toegankelijke e-boeken te vergroten.

Wat betekent toegankelijk? 

Een e-boek is toegankelijk wanneer het voldoet aan de internationale richtlijnen voor digitale toegankelijkheid, de WCAG 2.2 op niveau AA. Meer informatie hierover staat onder andere op de website ‘www.inclusiefpubliceren.nl‘. Voor e-boeken in het EPUB-formaat betekent dit dat ze moeten voldoen aan de regels van EPUB Accessibility 1.1. Voor e-boeken die worden aangeboden als PDF geldt dat zij moeten voldoen aan de standaard PDF/UA.

Afspraken 

De afspraken maken onderscheid tussen drie categorieën waarin e-boeken worden ingedeeld volgens het bestandstype of een NUR-code. NUR staat voor Nederlandstalige Uniforme Rubrieksindeling en is een driecijferige code die het onderwerp van een boek aangeeft. NUR-codes worden door boekhandels gebruikt om boeken in te delen en op het ‘juiste schap’ te plaatsen. We gebruiken deze codes om duidelijk te maken welke e-boeken volledig toegankelijk moeten zijn, welke zo toegankelijk mogelijk gemaakt worden en welke niet toegankelijk kunnen worden gemaakt. Daarnaast bevatten de afspraken ook regels voor oudere, nog verkrijgbare e-boeken (de backlist).

E-boeken worden ingedeeld in drie categorieën op basis van toegankelijkheid: goed toegankelijk, deels toegankelijk en niet toegankelijk.

1. Goed toegankelijk
   E-boeken binnen de categorie ‘goed toegankelijk’ moeten volledig toegankelijk zijn volgens WCAG 2.2 AA. Daarnaast moeten EPUB-bestanden voldoen aan Accessibility 1.1. Dit geldt voor titels met NUR-codes 301 t/m 305, 308 en 309, 322 t/m 332 en 335 t/m 350. Het gaat hierbij vooral om e-boeken met ‘platte’ tekst, zoals romans en non-fictie. 
2. Deels toegankelijk
   E-boeken binnen de categorie ‘deels toegankelijk’ moeten zo toegankelijk mogelijk worden gemaakt. Hierbij is het uitgangspunt dat de tekst en structuur toegankelijk zijn, en dat afbeeldingen, waar mogelijk, worden beschreven. Dit geldt voor titels met NUR-codes 283 t/m 285, 320 en 321, en 333 en 334. Het gaat om e-boeken met tekst én aanvullende inhoud, zoals afbeeldingen, tabellen of grafieken.
3. Niet toegankelijk
   E-boeken binnen de categorie ‘niet toegankelijk’ hoeven niet toegankelijk gemaakt te worden. Dat geldt voor e-boeken met een vaste lay-out (fixed lay-out). Een vaste lay-out wordt gebruikt bij e-boeken met een complexe opmaak. Voorbeelden hiervan zijn stripboeken, atlassen, prentenboeken, kunstboeken en poëziebundels. De vormgeving en opmaak van tekst en afbeeldingen liggen hierbij vast. Uitgeverijen kiezen alleen voor een vaste lay-out als dit technisch noodzakelijk is om het doel, de functie of betekenis van de inhoud van een publicatie te waarborgen. 

 Voor sommige NUR-codes worden boeken nauwelijks of niet als e-boek uitgegeven. Als deze titels toch digitaal beschikbaar worden gesteld, geldt dat ze zo toegankelijk mogelijk moeten zijn. Een uitzondering vormen e-boeken met een vaste lay-out; deze hoeven niet toegankelijk gemaakt te worden.

Voor de backlist (oudere, nog verkrijgbare e-boeken) geldt tot slot het volgende: titels die toegankelijk gemaakt kunnen worden, moeten worden aangepast als de omzet in elk van de afgelopen twee boekjaren minimaal € 4.000 (vierduizend euro) bedroeg. Onder omzet wordt verstaan: de inkomsten voor de uitgever uit de verkoop van e-boeken via downloads of commerciële streamingmodellen, na aftrek van btw, maar vóór aftrek van royalties en dergelijke.  Deze titels moeten uiterlijk op 1 mei 2027 toegankelijk zijn. E-boeken die vallen in de categorie ‘deels toegankelijk’ of ‘niet toegankelijk’ vallen buiten deze verplichting.

Vervolg 

Het Commissariaat blijft in gesprek met de betrokken partijen en de gemaakte afspraken worden per 1 januari 2027 geëvalueerd. Op die manier worden zoveel mogelijk e-boeken toegankelijk voor iedereen.