Veelgestelde vragen en antwoorden voor video-uploaders

De wet uitgelegd

Waarom staat mijn kanaal onder toezicht van het Commissariaat en moet de Mediawet worden gevolgd?

De aanleiding hiervoor is regelgeving vanuit Europa. Als gevolg daarvan moeten video-uploaders in Nederland zich per 1 juli 2022 registreren bij het Commissariaat voor de Media en zich houden aan de regels in de Mediawet. Het gaat om video-uploaders met 500.000 of meer volgers op YouTube, TikTok en/of Instagram, die daarnaast voldoen aan enkele andere criteria.

Waarom moet ik duidelijk maken dat er sprake is van commerciële beïnvloeding in mijn video’s?

Met commerciële beïnvloeding bedoelen wij reclame, sponsoring en productplaatsing. Wij willen voorop stellen dat deze regels bestaan om ervoor te zorgen dat de kijker weet wanneer er sprake is van een vorm van commerciële beïnvloeding. Zo mag een video reclame bevatten, maar moet je daar wel volgens de Mediawet transparant over zijn. Zo communiceer je op een eerlijke en duidelijke manier naar je kijkers.

Wanneer is er sprake van reclame in mijn video?

Bij reclame heb je het oogmerk om de kijker een product of dienst te laten afnemen, dan wel de kijker gunstig te stemmen ten aanzien van een merk of bedrijf met als doel het laten afnemen van producten of diensten. Voor reclame is het strikt genomen niet nodig dat je betaald krijgt, of dat er commerciële afspraken zijn gemaakt. Als er echter commerciële afspraken zijn gemaakt met een derde partij, dan gaan wij ervan uit dat er sprake is van reclame. Als je in je video positieve uitspraken doet over een merk, dienst of product zonder dat je daarmee de intentie hebt om je volgers aan te sporen deze producten of diensten te kopen, dan is er geen sprake van reclame. Video-uploaders kunnen zelf beoordelen om welke beweegredenen ze hun kijker wijzen op een merk, dienst of product en zouden zo moeten weten wanneer er sprake is van reclame en wanneer niet.

Welke woorden kan ik gebruiken als er sprake is van reclame in een video?

Reclameboodschappen zijn in ieder geval als zodanig herkenbaar bij een duidelijk zichtbare en/of hoorbare vermelding van de woorden reclame, advertentie, advertorial, betaalde promotie, betaalde samenwerking of betaald partnerschap. Toon deze vermelding aan het begin van de video, tijdens de aanprijzing of zorg ervoor dat de vermelding doorlopend zichtbaar is. Verder moet de vermelding bij video’s ook zijn opgenomen in de bijbehorende beschrijving, zolang de video kan worden voorzien van een beschrijving.

Reclames  voor kinderen jonger dan twaalf jaar moeten extra goed herkenbaar zijn. Het moet duidelijk zijn voor kinderen door de vorm en inhoud dat het reclame is.

Mogen afkortingen worden gebruikt zoals ‘ad’ als er sprake is van reclame?

Het Commissariaat noemt hierboven enkele voorbeelden van vermeldingen die de aanwezigheid van reclame aanduiden. Een video-uploader mag ook kiezen voor andere woorden van gelijke strekking. Deze woorden kunnen worden uitgesproken of in beeld verschijnen, zolang de vermelding maar duidelijk is. ‘Ad’ zou voldoende duidelijk kunnen zijn, maar het is van belang dat de vermelding ook goed te zien is voor de kijker.

Niet alle termen zijn voldoende duidelijk. Om die reden zal enkel het opnemen van ‘partner’ of ‘collab’ in beginsel niet voldoende zijn omdat deze termen van nature minder goed aangeven dat er sprake is van reclame. Uiteindelijk is het aan de video-uploader zelf om te beoordelen of de vermelding voldoende duidelijk maakt dat sprake is van een reclameboodschap. Let hierbij op de gebruikte termen, het publiek, de plaatsing, duur, context etc.

Wat zijn de regels bij gesponsorde video’s?

Bij sponsoring wordt er door een derde partij een financiële of een andere bijdrage verstrekt voor de totstandkoming van een video. Is je video gesponsord dan mogen er in de video producten of diensten van de sponsor worden getoond. Je mag alleen de kijker niet aansporen tot de afname daarvan. Een voorbeeld van sponsoring kan ook zijn de locatie waar je je video gratis mag opnemen.

Vermeld duidelijk in je video dat deze is gesponsord. Dit moet ook uit de beschrijving bij je video blijken. Een duidelijke vermelding is: ‘deze video is gesponsord door’ of ‘deze video is mede mogelijk gemaakt door’. Andere woorden van gelijke strekking zouden ook voldoende duidelijk kunnen zijn.

Bij sommige videoplatformdiensten kan je aanvinken dat je video een vorm van commerciële beïnvloeding bevat. Het platform plaatst dan ter kennisgeving daarvan een eigen melding bij de video. Als zo’n melding ook de woorden bevat die duidelijk maken dat er sprake is van sponsoring, dan is die vermelding normaal gesproken voldoende duidelijk.

Woorden als ‘partner’, ‘collab’, ‘invited’  geven niet ondubbelzinnig aan dat (en door wie) er gesponsord is. Dat soort vermeldingen volstaan dus niet voor de sponsorvermelding.

Wat zijn de regels bij productplaatsing in een video?

Bij productplaatsing wordt er een product of dienst vermeld of getoond in een video door deze op een natuurlijke wijze op te nemen in de video. Hierover zijn afspraken gemaakt met een derde en krijg je een vergoeding. Deze vergoeding kan financieel zijn, maar kan ook bestaan uit producten of diensten. De producten of diensten mogen op een positieve wijze in de video onder de aandacht worden gebracht, maar er mag geen overmatige aandacht aan worden gegeven.

Video’s die bestemd zijn voor kinderen jonger dan twaalf jaar mogen geen productplaatsing bevatten. Dat betekent onder andere dat video’s waarin kinderspeelgoed tegen betaling wordt uitgepakt en getoond, niet zijn toegestaan.

Aan het begin en het einde van de video moet je duidelijk leesbaar dan wel hoorbaar vermelden dat de video is voorzien van productplaatsing. Ook moet dit in de beschrijving worden vermeld. De vermelding kan zijn: deze video bevat productplaatsing. Ook andere woorden of beelden zijn toegestaan, zolang deze voldoende duidelijk maken dat er sprake is van productplaatsing.

Wat is de beschrijving bij een video?

Onder beschrijving bij de video kan worden verstaan het bijschrift, de caption, of een andere op elk moment opvraagbare tekst die direct verbonden is aan de video (dus niet op het kanaal of elders op de website). Sommige video’s zoals story’s op Instagram kennen geen beschrijving. Daar geldt de vereiste van een vermelding in de beschrijving dan ook niet. Bij andere video’s zoals op TikTok is de beschrijving voortdurend zichtbaar tijdens het bekijken van de Video. Dan kan je de vermelding daarin opnemen en maakt de vermelding zowel deel uit van de video als van de beschrijving. Van belang is wel dat de vermelding te zien is bij het bekijken van de video en dat je bijvoorbeeld niet eerst de beschrijving moet uitklappen.

Vragen uit de praktijk

Ik krijg een gratis of met korting verkregen product opgestuurd van een bedrijf met enkel een briefje met de tekst ‘veel plezier ermee!’. Als ik hierover praat in mijn video, is er dan sprake van een vorm van commerciële beïnvloeding?

In dit voorbeeld zou er sprake kunnen zijn van reclame, afhankelijk van je intentie. Heb je de producten ontvangen en heb je vervolgens het oogmerk om deze aan te prijzen aan je kijkers zodat zij dit product ook willen afnamen, dan is er sprake van reclame en moet je dit kenbaar maken. Dit dien je kenbaar te maken. Heb je deze intentie niet, dan is er geen sprake van reclame. Dit is aan jezelf om te beoordelen.

Wat als ik vergoed word om reclame te maken voor een erkend goed doel, of om een algemeen belang onder de aandacht te brengen?

Voor goede doelen gelden dezelfde regels als voor andere merken of bedrijven. Maak het daarom duidelijk in je video en de beschrijving als je reclame maakt voor een goed doel. Dit neemt niet weg dat je je niet positief mag uitlaten over een goed doel of een algemeen belang onder de aandacht mag brengen. Alleen als er sprake is van reclame voor dit goede doel moet je daar transparant over zijn.

Maak ik reclame als mijn financiële vergoeding maar 5, 10 of 20 euro is?

Ja, de waarde van de vergoeding speelt geen rol bij het maken van reclame. Van belang is het oogmerk dat je hebt om de kijker een product of dienst te laten afnemen of gunstig te stemmen ten aanzien van een bepaald merk of bedrijf.

Ik word uitgenodigd om naar een event te gaan en ik krijg daarvoor een gratis overnachting aangeboden. Ik word echter niet betaald en ook zijn er verder geen afspraken gemaakt met de partner. Wat moet ik in deze situatie doen?

Ook als je niet betaald krijgt, kan er sprake zijn van een vorm van commerciële beïnvloeding. Als je een video maakt over deze overnachting, dan zou de overnachting een bijdrage kunnen zijn voor de totstandkoming van je video. Dan is er sprake van sponsoring. Maak je wel afspraken met de partner over het enkel in beeld brengen van bijvoorbeeld het hotel waar je verblijft, dan kan er sprake zijn van productplaatsing. Als je beoogt reclame te maken voor de accommodatie dan is er sprake van een reclameboodschap en dien je dit ook kenbaar te maken. Voor al deze vormen van commerciële beïnvloeding is het niet nodig dat je naast het verkrijgen van de gratis overnachting ook betaald wordt om dit op te nemen in jouw video.

Is het voldoende om via de functie die het sociale mediaplatform aanbiedt, aan te geven dat mijn video commerciële beïnvloeding bevat?

Bij de videoplatformdiensten YouTube, Instagram en TikTok kan je aangeven dat de video een vorm van commerciële beïnvloeding bevat. Het platform plaatst dan een eigen melding bij de video. Als zo’n melding ook de woorden bevat zoals genoemd in de Beleidsregels voor reclame, sponsoring en productplaatsing dan is die vermelding normaal gesproken voldoende duidelijk. De vermelding dient daarbij ook in de beschrijving van de video te staan, als er een bijbehorende beschrijving mogelijk is.

Wat als ik reclame maak voor meerdere producten in een video?

De achtergrond van de wetgeving is dat je als video-uploader duidelijk kenbaar moet maken aan je kijkers of je voor een product, merk of bedrijf reclame maakt. De Beleidsregel schrijft voor dat als er reclame voorkomt in je video, dat je daarvan melding dient te doen aan het begin van de video, op het moment van aanprijzen of doorlopend zichtbaar. Uiteindelijk dien je altijd na te gaan of je vermelding voldoende duidelijk is en beantwoordt aan het doel van de wetgeving. Het is denkbaar dat als een video reclame maakt voor 4 verschillende producten, dat een enkele vermelding van de woorden ‘deze video bevat reclame’ aan het begin van de video niet voldoende duidelijk maakt waar je reclame voor maakt. Je zou om transparanter te zijn er ook voor kunnen kiezen om op het moment van aanprijzing aan te geven dat je reclame maakt of in de beschrijving aan te geven waarvoor er reclame werd gemaakt.

Is het verboden om voor bepaalde producten reclame te maken?

Het is verboden om in je video’s reclame te maken voor medische behandelingen. Dit zijn behandelingen die je alleen op doktersvoorschrift kan verkrijgen. Daarnaast geldt dat je in je video’s geen gebruik mag maken van zogenoemde ‘subliminale technieken’. Dat zijn verborgen boodschappen die inspelen op het onderbewustzijn van je kijkers waardoor je bijvoorbeeld een product of dienst onder de aandacht brengt.

Ligt de verantwoordelijkheid voor de vermelding van commerciële beïnvloeding bij mij of bij het bedrijf waarmee ik samenwerk?

Deze verantwoordelijkheid ligt bij jou. Het Commissariaat kan en zal enkel de video-uploader aanspreken op naleving van de Mediawet en enkel ten aanzien van de video-uploader overgaan op handhaving. Mogelijk is dit anders voor andere toezichthouders, zoals de ACM.

Als de partner voorstelt geen vermelding te plaatsen of aandringt op een vermelding waarvan het Commissariaat vindt dat deze niet voldoende duidelijk maakt dat er sprake is van commerciële beïnvloeding, dan is het aan de video-uploader om de geldende regelgeving te blijven volgen en hier niet in mee te gaan.

Maakt een partner jou medeauteur van een video met een vorm van commerciële beïnvloeding waardoor deze video ook op jouw account komt te staan en te zien is voor jouw volgers en kijkers, dan moet je er ook voor zorgen dat die video aan de regelgeving voldoet.

Als een bepaald product van een video-uploader gesponsord is en een andere is zelf gekocht, wanneer moet dan worden aangegeven dat er sprake is van sponsoring?

Als een product is gesponsord, vermeld je dit in elke video waarin het gesponsorde product voorkomt. Als een product zelf is gekocht en je je oprecht positief daarover uitlaat dan is er normaal gesproken geen sprake van sponsoring, reclame of productplaatsing. Wel kan er in dit soort specifieke gevallen een dunne lijn bestaan. Denk bijvoorbeeld aan een product dat je zelf gekocht hebt, dat van een merk is waar je ook een sponsordeal mee hebt. Dan kan het zo zijn dat je je daar extra positief over wilt uitlaten en je daarbij wel het doel hebt om de kijkers producten van dat merk te laten afnemen of enthousiast te maken voor dat merk of product. Als daarvan sprake is, dan wordt voldaan aan de definitie van reclame en dient dit duidelijk te worden vermeld. Het is dus aan jezelf om te beoordelen wanneer je overgaat op het maken van reclame.

Wanneer is er sprake van zelfpromotie en moet er dan ook worden vermeld dat er sprake is van commerciële beïnvloeding?

Voorbeelden van zelfpromotie zijn het aanprijzen van jouw eigen producten, diensten, video’s en merchandising in eigen beheer. Zelfpromotie zien wij als een bijzondere vorm van reclame. Indien duidelijk uit de context van de video blijkt dat er sprake is van zelfpromotie, dan is deze vorm van reclame waarschijnlijk als zodanig voldoende herkenbaar voor de kijker. Blijkt uit de context niet dat het gaat om zelfpromotie, dan dien je duidelijk te vermelden dat er sprake is van commerciële beïnvloeding. Let op: dit is het uitgangspunt voor volwassen kijkers. Richt je jouw video’s op kinderen, dan vragen we meer. We weten namelijk dat kinderen minder goed in staat zijn om reclame te herkennen. In dat geval dien je bij zelfpromotie altijd duidelijk te vermelden dat er sprake is van commerciële beïnvloeding.

Overige verplichtingen en handhaving

Moet ik gegevens zoals mijn KvK nummer publiceren op mijn kanaal dat onder toezicht staat?

Nee, dat is niet nodig. Video-uploaders zijn volgens de Mediawet verplicht om duidelijk te maken van wie de content afkomstig is. Het moet duidelijk zijn wie de afzender/maker is van de video en hoe je diegene kunt bereiken. Onder contactgegevens verstaan we een e-mailadres of postadres. Deze gegevens moeten worden vermeld op je account. Je kan er ook voor kiezen om een duidelijk zichtbare verwijzing of link op te nemen naar een pagina waarop deze informatie goed vindbaar staat vermeld.

Mag je het bericht ‘onder toezicht van het CvdM’ op Instagram ook plaatsen in een permanente highlight op je account?

Vereist is dat op je account wordt weergegeven dat je onder het toezicht van het Commissariaat staat. Daarbij is van belang dat deze vermelding eenvoudig toegankelijk is, dus makkelijk te vinden. Dit is aan de video-uploader zelf om te beoordelen. In ieder geval is deze vermelding toegankelijk als dit zichtbaar is in je bio of bijvoorbeeld bij YouTube in elke beschrijving onder je video. Een berichtje in een permanente highlight zou in principe ook voldoende toegankelijk kunnen zijn. Daarvan is bijvoorbeeld sprake als de titel van die highlight duidelijk maakt waar de highlight op ziet en als deze highlight niet helemaal achter in de rij staat en je daarvoor eerst moet swipen. Sommige video-uploaders kiezen er ook voor om op het account een duidelijk zichtbare verwijzing of link op te nemen naar een pagina waarop deze informatie goed vindbaar staat vermeld.

Als ik mij heb geregistreerd bij het Commissariaat, ben ik dan ook geregistreerd bij Nicam en Stichting Reclame Code?

Nee, dit is niet het geval. Het Commissariaat, Nicam en Stichting Reclame Code zijn drie verschillende instanties die je afzonderlijk langs moet. Het Commissariaat ziet erop toe dat jij je houdt aan de regelgeving in de Mediawet 2008. De Mediawet schrijft voor dat video-uploaders zich ook moeten registreren bij Stichting Reclame Code en langs moeten bij Nicam om te beoordelen of je schadelijke video’s maakt. Stichting Reclame Code controleert de naleving van de Reclame Code en ziet anders dan het Commissariaat ook toe op foto’s.

Als de regels niet worden nageleefd, welke handhavingsinstrumenten kunnen dan volgen?

We kunnen een last onder dwangsom of een geldboete opleggen, maar wij hoeven niet altijd tot zulke formele handhaving over te gaan. In sommige gevallen kan het doeltreffender en passender zijn om (eerst) met de overtreder in gesprek te gaan en aan te geven wat van de overtreder verwacht wordt, al dan niet in combinatie met een waarschuwing.

Vooraf is het moeilijk om aan te geven welke overtreding leidt tot welke vorm van handhaving. Dit is namelijk altijd afhankelijk van verschillende omstandigheden, zoals de ernst van de overtreding, of je eerder dezelfde fout hebt gemaakt en of de inzet van het beoogde handhavingsinstrument ook in verhouding staat tot de overtreding.